Innlegg

Utseld for havrekjeks

Vi reiser gjennom Våtedalen. Følger lukta av nybaka havrekjeks. Det ryktast at dei er så populære at nokon reiser heilt frå Sotra til Byrkjelo for å sikre seg ein pakke av Bakar Jon sine Havrekjeks. Då Kortmat er innom er dei så klart utseld, men bakar og butikksjef Hilde Fjellestad er i gang med ei ny deig. Ho har vore oppe sidan morgonskifte hennar starta kl. tre i natt.

–  Vi produserer ca. 1000 slike for dagen. No i sommar så lagar vi dei kvar dag og elles tre til fire gongar i veka, fortel ho.

Fjellestad rullar ut deig i raskt tempo, og Anita Helgheim skjer ut rette ruter som Åse Aamot Evebø steikar i omnen heilt bakarst i lokalet. Varmen ligg som eit teppe rundt oss, og etter i stund tek ho ut brett med perfekte og gyllenbrune kjeks som duftar av søt havre. Når dei har kjølt seg ned blir dei stabla saman i esker og plassert på hyllene i butikken som ligg vegg i vegg med bakeriet. Bakar Jon sender også ut havrekjeks til andre Coop Extra-butikkar.

 

Bikka 100

Bakar Jon var opphaveleg eit bakeri tilknytt ein vanleg daglegvarehandel. For fem år sidan blei bedrifta ein del av Coop Vest og deira lokalmatsatsing. Tanken var at Bakar Jon skulle vere eit «lokalt spiskammers» der kundane finn gode lokale produkt med basis i lokale råvarer. I byrjinga hadde spesialbutikken 20 produsentar å vise til i hyllene sine. I dag har dei bikka 100.

– Då vi først starta var det vanskeleg å finne fram til produsentane, men no merker vi at de blir lettare å finne gode produkt og det er veldig kjekt. No må eg til og med takke nei til enkelte produsentar, så ein kan seie at vi har eit luksusproblem, smiler Fjellestad.

 

 

Sesongens favorittar

Mange av varene har dei inne heile året, medan andre er sesongbasert. No mot sommaren og hausten går det mykje i poteter og anna grønt, bær og frukt, og grillmat så klart.

– Nokon av sommarfavorittane er mellom anna kjekjøtt og Jølstraauren som er perfekt på grillen, seier ho.  

Den lokale maten kjem dermed ikkje langvegs frå. Kandal Kjøtt er like i nærleiken, og det same er Påldtun Frukt og Bær på Sandane, og Jølster, der Jølstraauren held til, passerte vi på vegen hit frå Florø. Blant lokalmatprodukta er det honningen frå Voss som har reist lengst.

 

(artikkelen fortset under bildet) 

Hilde Fjellestad likar utfordringane ho møter på som butikksjef hos Bakar Jon som spesialiserer seg på lokal mat.

 

Likar utfordringa

– Ein stor del av jobben min går ut på å ringe rundt å bestille produkt direkte frå produsentane. Det er ikkje slik som i ein vanleg daglegvarehandelen der ein kanklikke seg inn på ei side og få det meste frå ein leverandør. Her blir det ofte 90 telefonar før alle varene er på veg. Så det er ein annleis måte å drive butikk på, men eg likar utfordringa, innrømmer Fjellestad.

Ho gjekk sjølv i lære hos Bakar Jon som starta bakeriet, og han hadde gått i lære hos sin far. I januar i år tok ho over som butikksjef, som den første utanfor familien, men ho føler seg godt heime hos Bakar Jon og har jobba der i over 12 år. Med meir ansvar og fleire arbeidsoppgåver har ho tilsett Kristin Sandal som lokalmat-ansvarleg i butikken, og Sandal vil etter kvart overta den største delen av kontakta med leverandørane og bestilling av varer. Fjellestad er også på jakt etter ein kreativ konditor til bakeriet.

 

Best på lokalmat

–  Vi utviklar oss heile tida, likar å tenke nytt og skal no også bli eit kompetansesenter for lokalmat, fortel Fjellestad.  

Dei har nyleg pussa opp lokalet, med mellom anna nye kontor, og har no plass til eit kompetanseteam som kjem flyttande frå Førde.

Kompetansesenteret vil vere ein møteplass der produsentane kan komme med spørsmål om sine produkt og få rettleiing til å komme seg vidare i prosessen for å bli godkjent. Her vil dei få hjelp med å få alle papira i orden med omsyn til merking, mattilsynet og anna før dei får entre hyllene til Coop Vest-butikkane.

– Coop Vest brukar i dag mykje tid og penger på å vere rådgjevande organ for produsentane og dette ynskjer vi å samle hos Bakar Jon. Slik kan vi bygge kompetanse på lokal mat der, i tillegg til at dette skal vere plassen der vi tester om forbrukaren vil kjøpe nye produkt. Coop Vest vil vere best på lokalmat, og vår satsing på Bakar Jon er med på å forsterke den posisjonen, seier Geir Espe, administrerande direktør hjå Coop Vest.

 

Lokal mat på menyen

Bakar Jon blir på mange måtar eit endå viktigare sentrum for lokal mat i Sogn og Fjordane. Og med både bakeri, butikk og kafé er dei ein populær stoppestad og sosiale møteplass for både lokale og reisande. I sommar kjem dei besøkande til nyoppussa og utvida butikk med kjøpmannsdisk. Kaféen har også fått seg eit løft med lyse strøk maling og nye bord og stolar. Snart kjem det óg ferske menyar over kafédisken til Janne Marie Solheim der mykje av maten dei freistar med vil vere av det lokale slaget.

– Her kan dei besøkande få smake på lokale produkt som til dømes Kandal sin kjeburger som dei også kan få kjøpe med seg frå butikken, fortel Solheim, som er dagleg leiar for kaféen.  

Dei besøkande kan også plukke med seg så mange pakkar Bakar Jon Havrekjeks som dei vil. Det gjorde i alle fall vi, for det blir fort tomt igjen.  

 

Sjå bildeserie frå besøket hos Bakar Jon: 

Slik blir dei berømte havrekjeksa laga.

 

/av

Bondens marked i sommar

 

Vi har oversikta over kor du finn Bondens Marked Sogn og Fjordane i sommar, og håpar du tek turen innom.

 

  1. – 08. juli Førdefestivalen, Førde 
  1. august Mimi goes glamping, Åmot Operagard     

   26. august Godt i Gapet, Florø

 

Interessert i siste nytt frå Bondens Marked Sogn og Fjordane?

Held deg oppdatert på Facebook-sida deira her.

 

 

 

 

/av

Noko å glede seg til: matfestivalar i 2017

Matglade, svoltne så vel som tørste, har mange gode matfestivalar å glede seg til i år. Vi har begynt på ei oversikt som vi håpar vil vekse seg større i løpet av året. Her vil du finne mykje godt å bite i, og det kan fort bli vanskeleg å velje kva du skal få med deg av dei store smaksfestane i 2017.  Og om favorittfestivalen din ikkje er på lista, så kan du tipse oss 🙂

JUNI

Norsk Spekematfestival 

Tynset / 8.-10. juni

Norsk spekematfestival lovar deg smaken av fjellet og det beste landet har å by på av spekemat. Festivalen startar torsdag 8. juni med ein innovasjon-og matkonferanse for produsentar, bønder, offentlege embetsmenn og andre med næring innan norsk mat- og landbruk. Dagen avsluttast med ein festaften med spekemat på menyen så klart!

Fredag 9. juni er inspirasjonsdagen for produsentar, matinteresserte og hobbykokkar og blir ein dag fylt med læring, inspirasjon og gode smakar.

Lørdag 10. juni er det open dag på Torget med utstillerar, spekematprodusentar og aktivitetar for store og små! Bli kjend med produsentane og nyt opplevingar for både sjel og gane. Sjekk programmet deira her. 

 

Norsk Laksefestival

Surnadalen / 22.-25.Juni

Nok ein gang arrangerast Norsk Laksefestival i Surnadalen. Her blir det marknadsgate, fiskekonkurranse, ein heilaften med norsk popmusikk og mykje anna for heile familien. Mellom anna familieshow og ablegøyer med underhaldingsartisten VirrVarr. Programmet finn du her.

 

Matfestivalen i Numedal

Numedal / 30.juni og 1. juli

Billetsalget til matfestivalen i Numedalen er i gang og dei tilbyr spennande 5-rettars lokalmatmeny med matteater, lokalmatmarked, pølsekurs, kappmjølking og konsert. Festivalen arrangerast i Rollaug sentrum som ligg midt i Numedal, ca. 1 time med bil frå Kongsberg i retning Geilo. Om du kjem med  telt, campingvog eller bubil, så kan  du bu på festivalcampen på Rollaug skule. 

 

JULI

Eid Gatematfestival

Nordfjordeid / 15. juli

Lørdag den 15.juli er det sommarshopping og gågate på Nordfjordeid og Minibakeriet arrangerer Gatematfestival i eidsgata. Fleire dyktige kokkar kjem frå heile Norge for å lage ekte gatemat i gågata.  Dei lovar kokketaco, grilling av gris, pulled pork sliders, gatetapas, fiskesuppe, miniburgers og mykje meir. I tillegg kjem også fleire lokale bønder og produsentar for å selje produkta sine.

 

GLADMAT

Stavanger / 19 – 22. juli

I juli arrangerast Gladmat, Nordens største matfestival, for 19. året på rad. Festivalen beskrivast som eit utstillingsvindaug for matproduksjon, gastronomi og matkultur, og ein viktig møteplass for forbrukerar og foredlerar av mat. Gladmat ynskjer å vise fram nisjeprodukt, råvarer og det siste av trendar. Samstundes ser dei etter deltakerar som representerer lokale kvalitetsprodukt med unike historier.

 

Tuppeline på Trøndersk Matfestival i august i fjor. Foto: Wil Lee-Wright / Oi! Trøndersk Mat og Drikke AS

 

AUGUST

Trøndersk Matfestival

Trondheim / 3. – 5. august  

Trøndersk matfestival er blitt Norges leiande lokalmatfestival med mange utstillerar samla frå ein region. Dei serverer nye og spennande produkt og matretter i tillegg til tradisjonsretter. Alt basert på råvarer, produkt og matspesialiteter frå regionen.

 

Bryggerifestivalen

Trondheim / 3 – 5. august

Side om side med Trøndersk Matfestival arrangerast Bryggerifestivalen i Trondheim. Festivalen er ein utstillingsplass av spesialøl og handbrygga øl frå bryggeri i Midt-Norge. I tillegg inviterer dei også bryggeri frå andre regioner og land. På festivalen blir det smaksarena for mat og øl med ei rekke ulike ølsortar, Øl og Mat NM – eit meisterskap for heimebryggjerar, kurs/foredag som passer for både nyfikne øl-entusiastar og fagfolk, og festmiddag i samarbeid med Trøndersk Matfestival.

 

Skalldyrfestivalen

Mandal / 10.-13. august

10.-13. august er det klart for Sørlandet sin største matfestival: Skalldyrfestivalen.  Då blir Mandal sentrum gjort om til eit stort festivalområde med eit yrande folkeliv og sydlansk stemning. Bryggegata blir fylt med restauranttelt, matmarked, utstillarar, street food, kokkeskule for born, og VM i rekepilling. Her er også underhaldning med konsertar, gatemusikantar og tivoli.

 

Mimi goes glamping

Åmot Operagard / 18.-20. august

Opera, natur, fantastisk mat og myke moro! Dette er berre noko av det Mimi goes glamping lovar festivalgåerane sine. Opplev arier på fjorden i historiske båter, opera på låven, overraskingar rundt bålet under stjernene, poesi og musikk, yoga og mykje meir! Søndag 20. august flyttar også Bondens Marknad inn på festivalen. Her kan du smake på herlege gourmetoverraskingar basert på lokale råvarer. Festivalen har fått mykje merksemd internasjonalt og Opera Now har komme med følgande utsegn:  “When the event catches  on they might well have to kill for a ticket.”

 

Den Norske Matfestivalen

Ålesund / 24.-26. august

Den Norske Matfestivalen i Ålesund er ein festival med lang tradisjon og går av stabelen for 33. gang den 24. til 26. august 2017. Her blir det mange spennande utstillerar, fagseminar, kurs, gode mat- og drikkeopplevingar på festivalarenaen og festivaltilbod på eit utvalg av byen sine flotte restauranter.

 

Godt i Gapet 

Florø / 25-26. august

Smaksfesten følger fjorårets suksess med Bondens marknad i gågata, lokal mat og drikke, stand med eksotiske smakar frå andre hjørner av verda og gourmetkveldar på byens utestader. Det blir også truleg eit skikkeleg øltelt med mikrobryggeri frå rundt omkring.

 

SEPTEMBER

Bergen Matfest

Bryggen i Bergen / 1-3. september

Bergen Matfest går av stabelen i september og lovar eit vell av gode smakar frå dyktige lokalmatprodusentar, utsøkte menyar i restaurantteltet «Matbyen Bergen», internasjonalt Unesco gastronomideltaking, kokkeshow, matkurs, konkurransar, barneaktivitetar og supergod stemning.

 

BØ – Bergen Ølfest

Bergenhus Festning / 1-2. september

Bergen og Norges største ølfestival på Bergenhus Festning. Festivalen har fokus på handverksøl og ynskjer å vise at øl er så mykje meir enn berre “halvliteren”. Her blir det nye opplevingar knytta til øl og mat, både når det gjeld smak og kunnskap. På festivalen kan ein gjere seg kjent med ølet si spennande verd og dei som bryggjer det her i Norge. Temaet i år er “tid”: ølhistorie, den nye mikrobryggeribølgja, brygging før og no, og ølet si framtid.

 

Matstreif

Rådhusplassen og Kontraskjæret i Oslo / 22-23. september

Matstreif er Norges største matfestival og arrangerast årleg av Innovasjon Norge på oppdrag frå LMD. Dei hadde ca. 235.000 besøkjande i fjor og årets festival er på Rådhusplassen og på Kontraskjæret. Her vil store og små matentusiastar kunne møte produsentane og få mogelegheit til å smake seg gjennom noko av det beste Norge har å by på av kvalitetsvarer.

 

SMAK

Tromsø / 22 – 23. september

SMAK er matfestivalen for og i Nord-Norge, midt i matfatet Tromsø. Tromsø er Norges nest største fiskevær og vertskap for prislønna produsentar av mat, produkt av høg kvalitet og gode restaurantar.

 

Matamål 

Sandane / 30 september

Matamålfestivalen er den største og beste marknadsplassen for sal av lokalmat mellom Trondheim og Bergen! Torgdagen er laurdag den 30 september og vert som tidlegare arrangert på Heradsplassen i Sandane sentrum. Her vert det mange spennande standar med god lokal mat og drikke. I tillegg vert det også ei rekkje aktivitetar i området, matservering, besøksgard for born og auksjon for å nemne nokre.

 

Norsk Matglede på Geilo. Foto: Paul A. Lockhart.

Hardanger Matkulturfestival 

Eidfjord / 29. september – 1. oktober

Hardanger Matkulturfestival Eidfjord er ein møtestad mellom tradisjonsberarar og lokale mattradisjonar, handverkstradisjonar og kunstnarleg innslag for liten og stor. Her blir det også marknad med smakebitar av lokal tradisjonsmat og tilbod om kurs i ulike matkulturelle emne. Hovudarena for festivalen er Hardangerviddahallen i Øvre Eidfjord og årets tema er “Tenker grønt”. 

 

OKTOBER

Norsk Matglede

Geilo / 6-8. oktober

Norsk Matglede inviterer til matfest og matglede i høgfjellet i oktober. Festivalen har fokus på småskalaproduksjon, økologiske råvarer og kortreist mat. Lørdag 7. oktober arrangerast det eit stort matmarked med kun norsk lokalmat frå småskalaprodusenter, frå kl. 10-17. Kokkekamp, matauksjon og servering av hallingtapas er alltid faste poster på programmet denne dagen.

 

Matfestivalen i Lofoten

Lofothallen på Leknes / 14 -15. oktober

Under matfestivalen blir Lofothallen på Leknes omgjort til ein spennande arena for lokal mat og matkultur. Heile Nord-Norge er eit gedigent spiskammers for god mat, enten råstoffet kommer frå hav eller land. Amatørar og profesjonelle, kjente og ukjente kokker, vil være til stades og der vil vere mange matglimt og bitar som er verdt å få med seg. I hallen vil det også vere eigen restaurant med smakfulle retter av fisk og Lofotlam.

 

NOVEMBER

Fagernes Rakfiskfestival

Fagernes / 3. til 5. november

Med 25.000 besøkande kvart år har Norsk Rakfiskfestival etter kvart blitt ein av dei største marknadsplassane for norske småskalaprodusentar. Her omsettast det ca. 15 tonn rakfisk i løpet av festivalhelga, og i tillegg kjem det over 110 andre utstillarar som fyller gatene med norske kvalitetsprodukt innanfor norsk mat og handverk.

 

Festivalar som har vore:

 

FEBRUAR

Tråante 2017

Trondheim / 6-8. februar

12 lavvoar blir til ein midt i hjarte av Trondheim når Tråante feirar norsk reinkjøt og reindrifta i eit mangfald av smak og særpreg frå helten på vidda. Festivalen lovar tre fantastiske dagar med ein arena full av liv, lukt og smak. Her blir det produsentar av reinkjøt og reinkjøtprodukt, samt duodjiutøvere med handverk i samisk tradisjon.

MARS

Spis og Drikk-festivalen 2017

Oslo Spektrum / 3-4. mars 2017

I mars arrangerast Spis og Drikk i Norge for første gong. Den er blant landets største festivalar for deg som likar god mat og vin. Her blir det vin, champagne, whisky, cocktails, øl med mykje fantastisk mat som kombinerast med noko godt i glaset. Her kan ein også vere med på ulike kurs kor ein kan prøve seg fram med å mikse eigne drinkar.


MAI

Oslo Vegetarfestival

Hausmannsgate 14-16, Oslo / 13 -14. mai

Oslo Vegetarfestival vil vise det beste som vegetarverda har å by på. Bli med på ei helg stappfull av herleg mat, fine produkt, spennande foredrag og inspirerande kokkekurs. I fjor kunne festivalen skryte på seg 6000 besøkjande, og i år har dei også ”plenty” med plass: eit stort uteområde med matstands, tre etasjar med stands inne på DogA og to etasjar inne i Kulturkirka Jacob.

 

Tips oss!

Veit du om ein smaksrik festival som ikkje har komme med på lista vår? Del den med oss då vel ved å sende ein e-post til sirilinn@kortmat.no

 

/av

Bondens marked før påske

Ei ny høgtid krev mat av det beste slag, og det er igjen duka for Bondens marked Sogn og Fjordane. Før påske har dei marknad i Florø laurdag 8. april og i Førde tysdag 11. april. Den lokale påskematen finn du på Bondens marked.

Bondens marked Florø 8. april:

På torget i Florø kan du kjøpe lokalt påskegodt og sjokolade frå Sognefjord Sjokolade, og sikre deg påskelaksen frå Svanøy Røykeri. Håjen lefsebakeri stiller også på marknaden og har med seg Sunnfjordlefse, flatbrød, fiskebrød, potetkaker, natronkaker, kaffilefse, rundstykker, knekkebrød og syltetøy.

Kandal Kjøt kjem med ferskt kjekjøt, grillpølser og spekemat av geit, og Jevnlid Garden med kjøtbollar med ramsløk og si signatur spekepølse: “Chorizo de Lida”. Fjord Gardsmat har med seg eit utval av geiterull, vikingkubbe (sylteflesk), pølser og burgere.

I tillegg kjem også Heimtun, Reksta Villsau og Kari Storesund, så her finn ein mykje god mat som ein kan kose seg med i påska.

Marknaden er open frå kl. 10.30 til kl. 15.00.

Bondens marked Førde 11. april:

Det blir også marknad på Elvetorget i Førde tysdag 11. april og følgande utstillarar kjem dit: Håjen lefsebakeri, Kandal Kjøt, Svanøy Røykeri, Påldtun Frukt og Bær, Botnatunet Gardsmat, Heimtun, Fjord Gardsmat og Kari Storesund.

Marknaden er open frå kl. 11.00 til kl. 17.00.

 

 

 

 

 

/av

Familien Havåg lever berre på norsk mat

Familien Havåg frå Sunnmøre følte seg lurt i matbutikken av villeiande produktnamn og fine bilde av norsk natur og norske flagg. Dei bestemte seg for å gjere noko med det, og i november i fjor starta dei ei kulinarisk reise: Prosjekt Norges Matfat. Familieprosjektet går ut på at dei berre skal ete norsk og lokalprodusert mat i eitt år. Fire månader inn i prosjektet har vi tatt ein kortprat med Lene Havåg, mor og sjølvutnemnd prosjektleiar,  for å høyre korleis det går, kva utfordringar og godar dei møter på undervegs, og kva tips dei har til andre som let seg inspirere.

Kva inspirerte dykk til å starte prosjektet?

– Vi følte oss ofte lurt i matbutikken av villeiande produktnamn, fine bilde eller flagg. Det var vanskeleg å få tak i lokaldyrka grønsaker og mat frå småprodusentar. Vi følte også at vi levde i ei overflod av mat, der alt kan kjøpast uansett årstid. Vi ønsker heller å ete ut i frå sesong. Finne gleda igjen over dei små tinga, som den første rabarbraen som kjem om våren eller smaken av småkaker til jul.

Vi vil også ha ærleg mat. Bønder som leverer reine råvarer, og som får betalt for det, og matprodusentar som ikkje legg skjul på kva produktet inneheld og kor det kjem frå. Vi ønsker butikkar som sel sesongbaserte varer, kortreist mat og med mindre emballasje.

Kva utfordringar møter de på no når de berre skal ete norsk mat?

– Dårleg merking av opphavs- og produksjonsland. Mange produkt utgjer seg for å vere norske, men er enten produsert i utlandet eller basert på importerte varer. Det er også vanskeleg å ete ute.  

Mange seier at vi må gå så mange omvegar for å få tak i lokalprodusert mat. Kva tenker du om det, og korleis har prosjektet forandra handlerutinane dykkar?

– Ja! Dei fleste dagligvarebutikkar har eit lite utval, og her er nokon betre enn andre. Det finnast ikkje butikkar i vårt nærområde kor vi kan handle alle kvardagsvarene som vi treng. Vi handlar litt her og litt der, direkte frå bonden, bestiller på nett eller frå bondens marknad og liknande. Her er det heilt klart eit forbetringspotensiale. For i prosjektet er det greitt å handle på denne måten, men det burde vere mykje enklare å få tak i den norske maten.

Er det nokon produkt som er spesielt vanskelege å få tak i?

– Norsk mjøl må ein på spesialbutikk eller bestille på nett for å få tak i. Vi har enno ikkje lukkast med å få tak i norsk eddik. Det er mange småprodusentar som sel eddik, men det er då fransk eddik som er smakstilsatt med til dømes norske bringebær. Det har også vore vanskeleg å finne ei nøytral olje. Den norske rapsoljen er veldig kraftig på smak, og eignar seg ikkje til å lage for eksempel majones.

Har prosjekta ført til at de har funne fram til nokon nye smaksopplevingar eller fått augo opp for nye matrettar?

– Vi et mykje meir fisk. Kål, byggryn og poteter har også fått ein stor plass i vårt kjøkken og vi bruker dei på nye måtar. Mellom anna byggotto og potetlasagne er blitt nye middagsfavorittar!

Er det andre rutinar eller vaner som har endra seg heime hos dykk etter at de starta prosjektet?

– Matgleda! Vi set større pris på maten, for vi har gjerne måtte gjere ein jobb før den ligg på middagsbordet vårt.

Vi handlar på ein anna måte også. Når eg får tak i gode råvarer så kjøper eg inn mykje og lagrar den i boda eller i frysaren.

Kva respons får du frå folk når dei høyrer om prosjektet dykkar?

– Utelukkande positive tilbakemeldingar. Dei fleste synes det er bra det blir satt fokus på. Dei begynner å kikke i sine eigne skap og skuffer, og blir overraska over kor lite av maten som er norsk.

Kva tips har du til andre som let seg inspirere, og som går med tankar om å ete meir norsk lokalprodusert mat?

– Når du vet kor maten kjem frå og kven som ha laga den, smaker alt så mykje betre. Visst fleire kjøper norsk mat, vil utvalet og tilgangen bli betre og det vil bli enklare for alle å få tak i den gode maten.

Og dersom det er eit praktisk tips for korleis ein kan begynne i det små?
– Vel norske matvarer der du har moglegheit til det. Kjøp ut i frå sesong, og så lokalprodusert som mogeleg. Sjå etter Nyt Norge eller Spesialitetmerket, då er du sikker på at råvarene er norsk og at den er produsert i Norge. Har du lagringsplass ville eg henta poteter, rotgrønsaker, løk og andre lagringsdyktige grønsaker hos bønder i nærområdet ditt. Kjøtt er også fint å kjøpe direkte frå bonden. Følg med i lokalavisa, oppslagstavler eller på nett. Mange sel heilt eller halvt lam på hausten. Kje, fjellgris, og økologisk oksekjøtt er også mogeleg å bestille på nett.

 

Prosjekt Norges Matfat

Vil du vite meir om prosjektet til familien Havåg, og følgje med dei undervegs kan du besøkje bloggen deira her. Der finn du gode oppskrifter og tips til korleis du kan ete meir norsk mat. 

/av
, ,

Lokalmatåret som var lovar godt for framtida

Første månaden i det nye året er nesten over. Vi ser tilbake på  2016 og fram mot lokalmatåret 2017 saman med Aud Slettehaug, dagleg leiar for Kompetansenettverket lokalmat vest. Slettehaug er også styreleiar i Bondens Marked Sogn og Fjordane, er over gjennomsnittet interessert i lokal mat og følgjer godt med på kva som røyrer seg av nye smakar og mattrendar. Ho trur lokalmatåret 2016 lovar godt for 2017 og lyser død over banner-up. 


​Kva var høgdepunktet i lokalmatåret 2016? 
– I 2016 tok lokalmaten for alvor steget inn i ein moden fase. Vi har fantastiske råvarer som vert til gull når vi fermenterer, foredlar og legg til rette for kvalitet. Vi har til og med verdas beste ost, Kraftkar frå Tingvollost, laga av heilt vanlege bønder på nordmøre. Dei leverer heilt vanleg norsk mjølk og foredlar noko av den mjølka til verdas beste. Den vart kåra på World Cheese award 2016 som tidenes beste vinnar gjennom alle dei åra konkurransen har vore heldt. Det var desidert eit av høgdepunkta!


Er der andre milesteinar frå 2016 som er verdt å ta med? 
– Ja, i 2016 fekk også bonden lov til å selje alkoholhaldig drikkevare frå garden inn til 22%. Det betyr at sider som vert laga på dei vanlege norske eplesortane kan få fermentere seg og få den rette gode smaken med ca. 9% alkoholstyrke og ikkje verte tilpassa eit regelverk på 4,7%. Smak og tradisjon får utvikle seg og får selje ei vare som turisten kan ta med seg frå garden på lik linje med andre land i Europa. Kanskje 2016 var eit springbrett for stoltheit og anerkjenning. Det vert i alle fall ikkje mindre lokalmat i åra som kjem. Kunden ser også ut til å like den nye maten vår – for salsrekordar vart sette både her og der.


Tek du med deg nokon viktige lærdommer inn i det nye året som kan vere nyttige å dele med andre aktørar i lokalmatbransjen?
– ​Kommunikasjon er eit fagfelt der vi kanskje har litt å jobbe med. Her går trendar og verda rasande fort og ein vert fort utdaterte når ein kjempar om merksemda. Lokalmat julekorga til Kortmat fekk jo ei enorm merksemd i sosiale meda. Det viser at folk likar lokalmat! Vi har mykje å lære om å kommunisere djupare, meir målretta og kanskje ikkje så komplisert. Ver enkel, skap engasjement, inviter folket inn og med på smaksopplevingane. På matfestivalen i Bergen fekk eg vere med i juryen som skulle plukke ut den beste standen, og det var ikkje lett. Kommunikasjon var eit av kriteria. Gå litt ut frå standen, reis på messer og festivalar du ikkje sjølv deltek på eller ta opp eit googlesøk på bilder og sjå og vurder kva som fungerer. Blikket skal fange, inspirere, skape lyster. Eg trur eg må lyse død over banner-up på utandørsarrangement både her heime og i Italia. Banner up vert lett støy og kostar for mykje pengar. La heller produktet bugne, og la sansane ta over.  Vi har lært mykje frå kokkane om å trylle fram gode smakar. Til dømes litt honning i rømme på ferske jordbær. Det laga eg til på ein sommarmarknad, og det var mange som ikkje hadde tord eller tenkt på at det kunne vere godt. Det var himmelsk!


Kva trur du vi kjem til å sjå av mattrendar i år? 
– Om det kjem i 2017 veit eg ikkje, men dette med fermentering og å forstå bakteriar og deira betydning for vår helse trur eg vil bli endå meir populært. Dette gjeld både fermentering av drikkevare, mjølk og grønsaker. Det enklaste vi kan gjere er å lage vår eiga surmjølk av kefirkorn, men eg har mest tru på at folk i 2017 kjem til å kjøpe seg ein Kombucha-te om dei ikkje alt drikk dette.


Kva spådommer og planer har du for lokalmatåret 2017? 
–  Eg trur det vert eit fantastisk år. Tenker du på å verte lokalmataktør så kom til oss i Komptansenettverket så skal vi forsøke å lose deg fram. Har du inspirasjon og lyst så kan du få dette til – du treng ikkje å ha nærngsmiddelfagleg bakgrunn. Privat skal eg pukke meir bær i skog og utmark i 2017, eg sette ikkje av nok tid i 2016 til det og det var så mykje gode bær der ute. Der er også fisk i sjøen, og våren er her snart med både strutseving og ramsløk. Kven veit kanskje du vert ein lokalmatgründer på sanketuren?


Kompetansenettverk lokalmat vest (tidlegare Kompetansenavet Vest)

Lokale mat- og serveringsbedrifter kan få fagleg hjelp gjennom Kompetansenettverket. Norge er delt inn i 5 kompetansenettverk som utarbeider tilbod som kurs, seminar, nettverk, studieturar, hospitering og gir oppfølging av fagpersonar gjennom besøksordninga. Arbeidsområdet til Kompetansenettverket lokalmat vest er Hordaland og Sogn og Fjordane. Dei har base på Sogn Jord- og Hagebrukskule i Aurland, men har aktivitetar rundt om i begge fylka.

 

/av
, ,

Vil forsyne fleire land i verda med grøne urteoljer frå Norge

Grüne Woche i Berlin går av stabelen 20.-29. januar og er dermed eit av dei første arrangementa som markerer starten på matåret 2017. Messa er ei av verdas største for mat-, landbruks – og hageprodukt, med utstillarar frå heile verda. Norge er til stades for 30. gong i år og har med seg utstillarar frå Fjord Norge, Sørlandet og Osloregionen. Før utreise snakka Kortmat med nokon av dei heldige og dyktige utvalde for å høyre kva forventingar dei har til den grøne veka.

Ellitsgaard er blant utstillarane frå Sørlandet. Det er den anerkjende kokken Nicolai Ellitsgaard som står bak gourmetprodukta deira av grøne urteoljer og pestoar laga av reine og naturlege råvarer. Ellitsgaard var tidlegare kjøkkensjef ved Restaurant Måltid i Kristiansand før den vart avvikla i 2015. Måltid var rangert blant Noreg sine aller beste restauranter, og vart kåra til Skandinavias 25. beste restaurant av spiseguiden 66 Best Restaurants i 2014.

Nicolai Ellitsgaard er både produsent og kokk. Foto: Victoria Nevland

Er Ellitsgard klare for Grüne Woche?

Ja, eg føler at vi er veldig klar. Alt som måtte ordnast har Øyvind Nese (red. anm. matansvarleg og dagleg leiar for Landbrukets dag) og Ellen Saltermark (red anm. frå Innovasjon Norge og prosjektleder for Sørlandet sin stand) tatt seg av. Dei har vore veldig flinke til å sende ut ein masse e-poster med informasjon til oss produsentane. Eg manglar vel berre å pakke badeshortsen i kofferten då eg akkurat såg at der er spa og svømmebasseng på hotellet. Eg må også finslipe knivane mine så eg er klar til å filetere piggvar i Berlin. Den skal brukast saman med min dill & tangpesto.

 

Kva førebuingar har de gjort i forkant av messa?  
I forkant har der vore ein del førebuingar med å finne ut kva smaksprøver vi skulle ha med oss, då eg også er ein del av kjøkkenteamet der nede. Det er første gong Sørlandet har ein kokk med som også er produsent, så det blir spennande å sjå korleis det går.

 

Kva har du med deg til Grüne Woche?
Eg har med masse godt humør samt Ramsløk olje og dill & tangpesto.

 

Ellitsgaard har pesto av estragon, basilikum, gressløk, ramsløk, dill og tang, og ramsløkpure. Dill og tang-pestoen er med til Berlin.    Foto: Victoria Nevland

 

Kva betyr det for Ellitsgard å få delta på ei av dei største messene i verda? 

Det betyr veldig mykje. Vi er veldig glade og stolte over å vere ein del av dei “få” utvalde frå Sørlandet som er invitert med. Det er gøy å reise til nye stader og få presentere sine produkt der. Drømmen er jo på eit tidspunkt å kunne forsyne fleire land i verda enn berre Norge med deilige grøne urteoljer frå Norge.

 

Kva forventningar har du til messa?
Forventningane er å ha det gøy og kose meg saman med andre produsentar og kokker. Det er alltid koseleg å møde nye menneske som har ein lidenskap for det dei held på med.

 

Kva håpar du å ta med deg tilbake igjen til Norge?

Eg håpar å komme heim med mange visittkort i lomma mi på norske produsenter som eg kanskje ikkje kjente til frå før. Lokalmat har interessert meg lenge, også då eg jobba som kjøkkensjef på Restaurant Måltid i Kristiansand før vi stengte dørene der. Det var blant høgdepunkta når det kom nye “bønder” innom med ein pose jordskokkar eller ein halv gris som hadde gått rundt på ei mark i nærleiken. Tidlegare i år var eg på Senja og var ute på eit fiskemottak der for å hente fersk Skrei direkte frå kutteren. Sånt er ekstremt kjekt og eg vil gjerne ha meir av det! Ein masse ny kunnskap og nye idear hadde også vore fint å ta med seg heim igjen. Å bygge nye relasjonar og kunnskap om lokalmat i andre regioner enn Sørlandet står også veldig høgt på lista.

 

Meir frå Grüne Woche: 

Smaalensgåsa med italiensk vri til Berlin 

Nye tankar, motivasjon og auka samarbeid med lokalt reiseliv 

/av
, ,

Smaalensgåsa med italiensk vri til Berlin

Grüne Woche i Berlin går av stabelen 20.-29. januar og er dermed eit av dei første arrangementa som markerer starten på matåret 2017. Messa er ei av verdas største for mat-, landbruks – og hageprodukt, med utstillarar frå heile verda. Norge er til stades for 30. gong i år og har med seg utstillarar frå Fjord Norge, Sørlandet og Osloregionen. Før utreise snakka Kortmat med nokon av dei heldige og dyktige utvalde for å høyre kva forventingar dei har til den grøne veka.

 

Ein av utstillarane frå Osloregionen er Smaalensgås frå Østfold. Dei beskriv seg sjølv som ein gjeng med entusiastiske og engasjerte unge bønder som arbeider mot ei felles målsetjing om å skape eit kortreist og bærekraftig produkt: ei unik og lokalt produsert smaalensgås med røter i gamle tradisjonar. Camilla Nordmo er ein av bøndene frå Taraldrud Gard i Marker kommune som representerer Smaalensgås frå Østfold under Grüne Woche.

 

Camilla Nordmo frå Taraldrud Gard, ein av gardane som er med i Smaalensgås frå Østfold. Foto: Tina Stafrèn/ Smaalensgås frå Østfold AS

Er de klare for Grüne Woche?

– Ja, no er vi veldig klare til å reise nedover og komme i gong. Vi fekk beskjeden om at vi var plukka ut til å delta tidleg i haust, og vi kjenner at det kriblar litt ekstra i magen no som det endeleg nærmar seg. Vi har forberedt oss så godt vi kan, men vi har hørt frå tidlegare deltakarar at alt er mykje, mykje større enn ein kan førestille seg.

 

Korleis har de forberedt dykk til messa? 

– Ein stor del av førebuingane våre har handla om å produsere opp dei produkta vi skal ha med oss. Vi slakta årets gjæser i byrjinga av oktober, så vi hadde ikkje meir tid av vegen enn at vi akkurat rakk å få produkta ferdig i tide til messa. Ein del forberedande pressearbeid har det også blitt.

 

Kva har Smaalensgås med seg til Grüne Woche? 

– Vi har med oss dei nye spekeprodukta våre spekt gåsebryst og gåsesalami laga i samarbeid med Felloni Spekehus. Spekemester Felloni har tatt med seg italienske speketradisjonar til Norge, og lager nokon fantastiske produkt det ikkje finnast maken til i landet. Ein slags Italia møter Østfold i ein kombinasjon som er heilt unik!

Spekt gåsebryst og gåsesalami frå Smaalensgås. Foto: Tina Stafrèn/ Smaalensgås frå Østfold AS

 

Kva betyr det for Smaalensgås å få delta på ei av dei største messene i verda? 

– Vi er veldig stolte og glade for at vi ble plukka ut til å representerer Oslofjordregionen og Østfold i Berlin. Vi har jobba hardt i fleire år, og føler at vi no får ei stadfesting på at vi har gjort noko riktig. Det er morosamt når arbeidet ein legg ned bærer frukter.

 

Kva forventningar har de til messa?

– Vi ser først og frem fram til å få presentert oss sjølv og den fine gåsa vår til eit breiare publikum. Vi har etter kvart blitt godt kjent i matfylket Østfold, men vi håpar at vi gjennom Grüner Woche også kan promotere oss sjølv meir nasjonalt.

 

Kva håpar de å ta med dykk tilbake igjen til Norge? 

– Grüne Woche er ein fin arena til å skape samarbeid og nyskapning på tvers, og vi håpar at vi kan knytte nokon viktige kontaktar og samarbeidspartnarar for vårt vidare arbeid i årene framover. Den norske delegasjonen består i år av over 70 utstillarar. Ein gjeng med brei erfaring og mykje kompetanse, og vi kan antakeleg hauste mykje nyttig erfaring både undervegs og i etterkant av messa.

 

Meir frå Grüne Woche:
/av
, ,

Nye tankar, motivasjon og auka samarbeid med lokalt reiseliv

Grüne Woche i Berlin går av stabelen 20.-29. januar og er dermed eit av dei første arrangementa som markerer starten på matåret 2017. Messa er ei av verdas største for mat-, landbruks – og hageprodukt, med utstillarar frå heile verda. Norge er til stades for 30. gong i år og har med seg utstillarar frå Fjord Norge, Sørlandet og Osloregionen. Før utreise snakka Kortmat med nokon av dei heldige og dyktige utvalde for å høyre kva forventingar dei har til den grøne veka. 

Første mann ut var Olav Arnar Bø, dagleg leiar hos Vikja AS (Fjord Norge). Han var sjølv med på å etablere slakteriet og foredlingsverksemda som er eit samarbeid mellom gardar i Vik. Dei produserer økologisk kjøt med fokus på den beste trivsel og gode levekår for dyra deira. 

Er de klare for Grüne Woche?

– Ja, Vikja As er klare for den grøne veka i Berlin. Eg og Morten Holmberg, som er styreleiar, dreg nedover. Morten er flink i tysk, og eg har friska opp att tysken ved å sjå på Derrick! Elles har eg lese gjennom alle infoskriv og skal kjøpa meg nye svarte sko.

Kva har Vikja med seg til Grüne Woche? 

– Vikja har med pastrami (krydra roastbiff av storfe frå Turid), spekepølse av storfe (frå Turid) og salt laga etter tradisjonell metode, «Magnhild Dyrdalmetoden», og fenalår av lam frå Vikafjellet som har tørka i 8 månadar. Vi har også med flatbiff og ytrefilet av Vestlandsk Fjordfekalv. Kalvane var mine, ca. 6 månadar gamle og har aldri fått noko anna enn morsmjølk og gras. Kjøtet vart levert til oppsamlingsstad i Førde sist torsdag og vart transportert på fellestransport – både kjøl og frys.

Kva betyr det for Vikja AS å få delta på ei av dei største messene i verda? 

– Eg veit ikkje kva det betyr, men vi oppfattar det som ei anerkjenning av det vi har drive med og at vi vil få ekstra reklame for det vi driv med.

Kva forventningar har de til messa?

– Vi håpar å få kontakt med andre småskalaprodusentar, nye idear/tankar og omtale i lokale mediar med meir. Vikja er opne og håpar det skal verta lærerikt og inspirerande å delta.

Kva håpar de å ta med dykk tilbake igjen til Norge? 

– Vi håpar å ta med oss nye tankar, motivasjon og pågangsmot og auka samarbeid med lokalt reiseliv. Reiselivet er den høgste form for liv har eg høyrt ein stad.

 

Meir frå Grüne Woche:

Smaalensgåsa med italiensk vri til Berlin

Vil forsyne fleire land i verda med grøne urteoljer frå Norge

/av
, ,

Slik lagar du den perfekte julefrukosten

Jula er ei tid då mange av oss samlast rundt bordet med god mat og drikke. Som oftast er det sjølve julemiddagen som får det meste av merksemda når det kjem til kor mykje hjarte og sjel vi legg i førebuinga. Men kva med å gjere julefrukosten om til ei smaksoppleving også?

Kortmat har spurt lokalmatentusiastane og kokkane Kent Ole Strømsøy og Sondre Strand, frå Hjørnevikbua i Florø, om korleis ein lagar til den perfekte frukosten denne jula. Så om det ikkje ikkje allereie er ein fast tradisjon hos deg, så kan det kanskje bli det? Ein treng nemleg ikkje å bruke timesvis på kjøkkenet for å nyte ein førsteklasses frukost som er rik på herlege lokale smakar med desse tipsa her.

Vel gode råvarer.

For å verkeleg kjenne på dei gode smakane er det viktig å velje råvarer av god kvalitet. Om du gjer det, så er mykje av jobben unnagjort. Mange dyktige lokalmatprodusentar har allereie gjort mesteparten av strevet for deg ved å legge ned tid og kjært handtverk i maten dei lagar. Hugs at det er betre å velje få gode råvarer framfor fleire middelmåtige.

Prioriter julepålegget.

Til ein julefrukost er det lurt å prioritere julepålegget som ein ikkje brukar så mykje av resten av året, slik som sylteflesk, lammerull, kjerull, julesild, røykelaks eller gravlaks, og sjølvsagt herlege bakevarer og ekte smør. Her er det ein smakssak kva ein vel av pålegg, men det er viktig å tenke på heile smaksbilde: salt, søtt, syrleg og bittert, eventuelt umami for den vidarekomne. Smak deg fram og sett saman dine favorittar til frukosten.

 

Umami

Umami er den hemmelege smaken, også kalla den femte smak, ved sidan av salt, søtt, syrleg og bittert. På japansk betyr umami ”velsmakande” og ein finn den blant anna i proteinrike matvarer som kjøtt og meieriprodukt, i moden ost, sopp, tomatar og surkål.

 

Alternativ handleliste (som vi hadde til julefrukosten til Kortmat):

  • Tradisjonell einebærrøykt laks frå Svanøy
  • Spekepølse frå Reksta Villsau
  • Egg frå Færøy Gard
  • Sylteflesk og kjerull av kasjmirgeit frå Fjord Gardsmat
  • Verdas beste ost Kraftkar frå Tingvollost (du finn den blant anna hos Lille Marked i Florø)
  • Knekkebrød og blåbærsyltetøy frå Håjen Lefsebakeri
  • Solsikkebrød og julebrød frå Florø Bakeri
  • Gardsmost frå Fjordane Gardspresseri

 

 

Kombiner med noko enkelt, men smakfullt.

Det er også noko spesielt med det du lagar frå botn av, og det treng ikkje ta lang tid for at det skal bli bra. Kva med ein syrleg og frisk potetsalat, ein lun raudbetesalat, saftig eggerøre og ein grov sennepssaus som komplimenterer smakane i julepålegget?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ver tålmodig med eggerøra!

Det er fort gjort å tenke at eggerøre er ei enkel sak, men mange har ein tendens til å steike den på for høg varme slik at den blir tørr. Om du skal lage eggerøre, ver forsiktig med varmen. Følg instruksane i denne oppskrifta, og du får ei lett og kremaktig røre som er glimrande til røykelaks.

Fordel arbeidsoppgåvene.

 Julefrukosten kan gjerne starte før ein setter seg til bords. Det kan vere både sosialt og koseleg å gjere klar frukosten i lag. Ein får ikkje berre meir tid saman, men sparar også endå meir tid på sjølve førebuinga.

Bruk middagsrestane.

Det er i jula at vi nordmenn kastar mest mat, så bruk gjerne restane frå julemiddagen. Kald ribbe og pinnekjøtt eignar seg også som pålegg, og rødkål og surkål smakar ypparleg til sylteflesk og lammerull.

Hald på tradisjonane, men ikkje ver redd for å prøve noko nytt.

Tradisjon er tradisjon av ein grunn, men nokon gonger må ein også lage nye tradisjonar. Vi håpar du vil la deg inspirere av dei flotte tipsa og oppskriftene til Strømsøy og Strand. Og om du gjer det, så del det gjerne med oss på Instagram.

 

Instagram

Fortel oss kva du diskar opp med for at julefrukosten skal bli så perfekt som mogleg? Del bilde ditt med oss på Instagram ved å tagge oss @kortmat #perfektjulefrukost

 

Oppskriftene finn du også her: 

Frisk potetsalat

Lun raudbetesalat

Saftig eggerøre

Grov sennepssaus

/av